Billy Mills

Olympıan hots’ı̨ dëne horı̨cha hołtsı̨

Billy Mills Olympıc hobası́ gal nedhe néłną nı̨, 10,000 meters 1964 senáts’ı̨dé yunısı sıné Tokyo Japan ts’ęn dëne ghąn nełną nı̨.

Billy Oglala Lakota dëne hęlı̨ sı Pıne Rıdge tł’ule k’eyaghe hots’ęn neyą South Dakota hots’ęn. Sekuı hęlı̨ hu bą besdóhółı̨, Billy beta yenéshą ɂá hotıé t’a hęlı̨ ha yets’ı̨nı̨ nı̨ t’a wastsı́ nı̨dhęn sı hųłtsı́ yełnı̨ nı̨ yunadhé t’a ɂası ha nakorı̨ldher sı bek’ı̨nı́ ch’anıl hoɂą.

“Seta nı̨ hadé hu net’a naté sı sełnı̨ łı̨nı̨. Dëchęn hı̨lchu hu nı̨h k’e debądhı́ ɂerıhtł’ıs nı̨ senalé. ɂeją beyaghé narı̨t’edhe sı̨yesé sełnı̨. Ɂeyer hu dodı́ nı̨ nedzıé k’eyaghe naıyı̨ɂı̨h, nenı̨ ye tth’ı naıyı̨ɂı̨h, nezı chu nedaıyı̨nı̨ ye nųłɂı̨h, ɂëdłaghe hųłɂá ha ɂa? T’arúsı̨lé nı. Boom! Bela ɂëłekaré. T’a hųlɂá hadé hųlch’ogh ha henı̨, ɂeyı heł dëne ts’ęn nedzı nadá, ch’oghųlnı̨ hu, ɂëdé harı̨ltsagh ha. ɂa hotıe ɂëdenųlɂı̨h la. T’ats’ęn t’a wastsı nı̨dhęn ts’ęn. T’a wastsı nı̨dhęn sı bek’enǫdher la, sı̨yese, sełnı̨. Dëne ɂeyı hok’enadher dé bet’a dëne daıyı̨né naghedá sı bek’ı̨yá dé.”

Billy 12 beghaıyé hu, beta besdóhołı̨ nı̨, ɂeyer hotł’ąghé hu dëne xare koę ts’ęn ɂerıhtł’ıs koę ha heyá nı̨ Lawrence, Kansas hots’ęn. Ɂeyer nı̨yá tł’ąghe hu Billy habaghegalı hųłɂą nı̨, bets’ı̨ coach hayełnı̨ ɂá. Nezų haı̨ya nı̨ ɂeyer hotł’ąghé hu ɂeyer nı̨h state ha honełną hu Kansas ɂerıhtł’ıs koę nedhe danı̨yá bets’ąné Pat chu ɂeyer ɂëlohórelɂı̨h nı̨ ɂëkú.

Billy dënexał dëne Marıne Corps heł nadher huk’é Olympıc dëne hel ha hılchú, 10,000 meters chu Marathon bąłt’ú ha habaghegál ha. Tokyo ts’ęn héyá kulı́ bek’ojąlé nı̨, honełnı̨ tth’ı haılé hobeneldhęn nı̨, ɂeyı ɂa gal nedhe nełną horı̨chá hołts’ı̨ sı. ɂeyı gold medał nełną k’ı́ ɂëdı̨nı̨ hut’á ɂeją nųh nedhe North Amerıca hots’ı̨ ɂedı̨nı̨ hut’a ynełną sı. Ku ɂeyı t’a nełną k’ı 1983, ɂerıhtł’ıs nada holı̨ Runnıng Brave hulye k’ı beghą nı̨, Graham Greene chu Tantoo Cardınal beł holı̨ nı.

Ku 1986 nęnę k’e Billy chu Pat ɂëdırı ɂası nedhe honı̨łther nı̨, Dëne godhe habaghedeł naratser ha. Ku t’a hehełtsı́ horelɂı̨h k’ı dënedédłı̨ne t’ok’e naradé sı ba tu hu yoh hu ba hųlı̨ hoɂą ɂeyer dé ɂerıhtł’ıs koę hu kǫt’ı ɂası hedı̨ narałtı haı́lé ɂá ɂëdı̨nı̨ nakoreldé chu ɂası ha dé. Yunı k’asjęnę 30 nęnę hudher ɂëdırı natser habaghedéł 125 lımılıą ɂąsı tsamba hehełtsı̨s sı 2012 nęnę k’e. Beschogh K’oldher Obama Billy gal yeghaı̨ɂą nı Presıdentıal Cıtızens Medal hulye. Billy chu Pat Sacramento Calıfornıa ts’ęn nahedher sı. Dı̨ghı̨ belı̨yę heł nake ch’adhel betthıkuıɂasé heł nadęnę bets’ı̨ɂąne tth’ı heł.